Elisa op het NK (62)

Elisa verrast opnieuw en eindigt op de zesde plek op het NK

Elisa in de laatste ronde (foto Harry Gielen)

Na zes lange schaakdagen mocht Elisa het vandaag opnieuw tegen een topper opnemen. Begon ze in het toernooi met tegenstanders met een rating van 1600 en 1500, de laatste dagen gaat het omhoog. In ronde 5 tegen Katja (1650+), gisteren tegen Isafara (1750+) en vandaag tegen Dana (1850). En vandaag bleek wel het zwaarste examen. Omdat Dana met winst nog kans had om een barrage om de titel af te dwingen, moest ze wel doorgaan in een tamelijk gelijk eindspel. Het drama was op bord 1 waar Nirupa een uitstekende partij tegen Isafara speelde en op een gegeven moment een dame en een toren voor stond, maar door zenuwen overmand alles weggaf en daarmee Isafara kampioen van Nederland maakte. De hoop was dat Dana haar pogingen om te winnen op zou geven, maar dat was niet zo. Als allerlaatste van alle groepen speelden Dana en Elisa nog door. Elisa moest nauwkeurig verdedigen ondanks een pion meer, omdat er veel tactische grappen in de stelling zaten. Uiteindelijk, na 5 uur en een kwartier, berustte de bijzonder aardige Dana in remise. Voor Elisa voelde het als een overwinning.

Tegenstandster Dana (foto Ilja Kalle)

Toen de rookwolken waren opgetrokken bleek Elisa zesde van Nederland te zijn geworden in de Bm-categorie. Gelijk met Dagmar die in de laatste ronde won en de Nosbo als bond ook meer kleur gaf in vergelijking met de andere bonden. Als we het over de 'paarden-meisjes' (zoals ze in de wandelgangen werden genoemd) hebben: bewonderingswaardig was de prestatie van Carlijn die met een stralend humeur door het toernooi ging en bijna Nederlands Kampioen bij de C-meisjes was geworden. Een unicum voor Schiermonnikoog! Ze speelde prachtig aanvallend schaak.

Roelof en Yulia kijken toe bij de aanvang van de laatste ronde (foto Ilja Kalle)

Voor Elisa was het toernooi ook een unieke en uitzonderlijke prestatie. Een prestatie die ook niet onderschat kan worden. Op basis van haar rating van 1034 mocht een resultaat van 1,1 uit 7 verwacht worden. Het werd 3,5 uit 7. Het betekende ook voor het eerst een ervaring met echt lange partijen. Elisa speelde ook de langste partijen van de B-meisjes. Geen korte remises. Ik heb persoonlijk kunnen constateren dat ze in twee ronden de laatste van alle groepen was dei nog schaakte. Bij elkaar gerekend heeft ze ongeveer 24 uur geschaakt in 7 ronden. Voor elke ronde moest een plan bedacht worden voor de volgende partij. Ook dat kostte minimaal een uur per dag. Varianten doornemen, kijken hoe de tegenstandster speelt, welke plannen passen bij de resulterende stellingen uit de opening.

Deze eerste test heeft ze glansrijk doorstaan. Ze heeft tegen de hele nationale jeugdtop gespeeld en zich kunnen handhaven. Isafara en Josephine waren verder in de schaakontwikkeling, maar niet op onoverbrugbare afstand. Ook tegen Dana was duidelijk dat er een verschil is tussen zelf het spel maken en met goed verdedigen remise halen. Ook daar ligt nog ruimte voor groei. Positief waren Elisa's gevoel voor tactische kansen, de groei die ze in het eindspel heeft ondergaan en haar vermogen om ook in stellingen waar geen duidelijke voortzetting is, toch de beste zetten te vinden met ook originele plannen. Ook in de laatste partij verraste Elisa met enkele knap gevonden zetten.

Dana-Elisa

1. e4 c6 2. d4 d5 3. exd5 cxd5 4. Pf3 Pc6 5. Pe5

We hadden gezien dat Dana deze variant ook al in de tweede ronde speelde. Omdat Elisa een lange schaakdag op vrijdag had, besloten we niet een diepe voorbereiding te doen. Op het terras van NielZ kozen we daarom voor 5... a6 om in elk geval het idee van 6. Lb5 Ld7 7. Pxd7 te voorkomen. Daarna Lf5, e6 en eventueel een keer op e5 slaan. Tot zover het plan uit de voorbereiding.

6. c3 Lf5 7. Le3

Als wit iets wil bereiken is 7. Ld3 nodig.

7... e6 8. Pd2 Pxe5 9. dxe5 Dc7 10. f4 Lc5 11. Da4+

Dit schaakje betekent dat de zwarte koning opzij moet naar f8. Hij staat daar veilig, maar belemmert wel de toren op h8.

11... Kf8 12. Ld4 Pe7 13. Le2 

In deze stelling geeft de engine een optie die ik niet zou overwegen. Zwart kan met 13... b5 een pion offeren die hij in betere stelling terugwint: 14. Lxb5 Lxd4 15. cxd4 (na 15. Dxd4 kan de loper op b5 geslagen worden) 15... Db7 16. Le2 Dxb2 en opeens is alle harmonie uit de witte stelling. Korte rokade kan niet vanwege het paard op d2. Als wit het paard dekt met 17. Dd1 volgt 17... Dxd4.

Nogmaals, we keken live de partij en zagen de engine de line geven, anders was ik er niet opgekomen.
13...Tc8 14.0-0 Db6 

Een aardig idee dat de engine gaf (ook niet gezien door mij) is 14... Lc2 15. Dxc2 Lxd4 met licht voordeel voor zwart. Je lokt de dame naar een veld waardoor je een tactic hebt.

15. Pb3 Lc2

Een stevige beslissing. Ten eerste knap dat Elisa het idee heeft gevonden. Ten tweede: er vindt een gedwongen afruil plaats die wit het loperpaar oplevert en dus kansen in het eindspel. Waarschijnlijk was 15... Lxd4 beter.
16. Pxc5 Lxa4 17. Pd7+ Lxd7 18. Lxb6 h5! 

Zwart moet het actief spelen anders kan wit de stukken goed neerzetten. Deze zet is om twee redenen goed: heeft zorgt ervoor dat het paard naar f5 kan en niet weggejaagd kan worden door de g-pion én het maakt de toren op h8 actief.

19. a4 f6! 

Een zet om trots op te zijn! Zwart moet actief worden, de koning moet naar f7 en de torens verbonden. Wit lijkt verrast en reageert niet helemaal goed. Het is beter om de pion op e5 te laten staan. Na het slaan op f6 worden de zwarte pionnen weer mobiel en neemt de betekenis van de loper op d7 toe.

Waarschijnlijk was 20. b4 of 20. g3 beter.

20. exf6 gxf6 21. Ld4 Kf7 22. Tf3 Pf5 23. Lf2 Tcg8 24. Ld3

24... Lc6! 

Wat mij betreft de zet van de partij. Hoeveel schakers zouden niet gedachteloos 24... Pd6 hebben gespeeld. Maar de loper op c6 is een sterk stuk als de pion op d4 vooruit mag, want dan komt de diagonaal richting g2 open. Wit moet wel afruilen naar een eindspel waar zwart bij goed spel geen gevaar loopt door de ongelijke lopers. Bijzonder knap gevonden voor een schaker op dit niveau.

24... d4 was ook een idee maar iets ingewikkelder 25. Lxf5 Lc6 26. Tg3 (26. Lxe6+ Kxe6 is ook mogelijk) 26... exf5 27. cxd4 h4 28. Txg8 Txg8 29. g3 hxg3 30. hxg3 en nu wint 30... Th8 niet vanwege 31. Kf1. De resulterende spelling is eenvoudig remise te houden.

25. Lxf5 exf5 

25... d4 was als tussenzet mogelijk, zie de vorige variant.

26. Ld4 Te8! 

Veld e4 is een prachtig veld om te bezetten

27. Kf2 Te4 28. g3 h4!

Weer de goede zet om de andere toren actief te maken. Na wits antwoord wint zwart zelfs geforceerd een pion op b2.
29. Kg2 hxg3 30. hxg3 Te2 31. Tf2 Txf2+ 32. Kxf2 Th2+ 33. Kf3 Txb2 34. Th1

In tijdnood mist Elisa hier een kansje. Na 34... Lxa4 35. Th6 gaat de pion op f6 verloren maar kan zwart met 35... Lc2 de pion op f5 dekken. Wellicht dat zwart dan meer kansen krijgt met de a-pion. Overigens heeft wit wel zetten als g4 en c4 om het zwarte spel te ondermijnen. De stelling is complex ondanks de ongelijke lopers. Er zijn veel tactische wendingen mogelijk, bijvoorbeeld 34... Lxa4 35. Th7+ Ke6? 36. Lc5 dreigt mat op e7. Na 36... d4 heeft zwart echter mogelijkheid om te ontsnappen.
34... Kg7 35. a5 Ta2 36. Te1 Kf7 37. Th1 

Een uiterst interessant psychologisch moment in de partij. Dana moest winnen om de tie break af te dwingen (Isafara stond erg verloren op dit moment). Hoe ver zou ze willen gaan als Elisa hier 37... Kg7 had gespeeld? Zou ze toch voor het sterkste 38. Te1 zijn gegaan waarna Elisa remise had af kunnen dwingen met drie keer dezelfde stelling? Of zou ze hebben gegokt met een zet waar veel meer risico aan verbonden zou zijn? Ik zou in elk geval haar hebben uitgedaagd en 37... Kg7 hebben gespeeld.

37... Txa5 38. Th6 Ld7 39. Txf6+ Ke7 40. Th6 Tb5 41. Th8 a5 42. Ta8 Kd6 43. Ke3 Kc6 44. Le5

Elisa heeft haar koning naar c6 gebracht en haar loper staat passief op d7. Zwart moet echt goed oppassen dat er geen tactisch grapje in komt te zitten. Tekenend is dat de engine op de live overdracht aangaf dat de beste zet voor zwart 44... d5+ is waardoor er meer ruimte voor de zwarte koning komt.
44... Tc5 45. Ld4 Tb5 46. Kd3 Kd6 47. Kc2 Kc6 48. Ta7 

Ik keek ondertussen met Harry Gielen naar de partij in de zaal en ik vroeg mezelf af of zwart niet de loper van wit kan opsluiten met 48... Lc8. Ik denk dat het niks oplevert, maar wellicht is het wel een idee om 48... Le8 te spelen. Naast 49. Ta8 Kd7 met het opsluiten van de witte toren is er ook de mogelijkheid om de witte loper via h5 en f3 naar e4 te brengen waar hij veel actiever is en ten tweede ook eventuele tactische wendingen van wit op de zwarte koning moeilijker maakt.  

Onze grote angst was trouwens dat zwart 48... b6 zou spelen waarna 49. Le5 opeens wint voor wit. De zwarte koning staat niet handig op c6 met de loper op d7.

48... Kc7 49. Le5+ Kc6 50. Lf6 Tc5 51. Ld8 Tc4 52. Lxa5 Ta4 53. Kb3 Te4 54. Ta8 

54... d4 

Een bijzonder moment. Elisa heeft hier namelijk een praktische kans, als je ziet dat de koning op b3 op de diagonaal staat met veld g8. Iets wat Dana hier nog niet doorhad want op zet 56 speelde ze eerst 56. Tg8, had haar toren nog vast en zag dat Elisa dan zou winnen met 56... Le6+. Daarom liet ze haar toren niet los, zette hem eerst terug op a8 en speelde vervolgens 56. Th8.

Deze manoeuvre deed me beseffen dat Elisa met 54... Te3 een heel mooie kans zou hebben gehad. De pion op g3 is aangevallen en als wit 55. Tg8 doet komt daar opeens 55... d4 als een duveltje uit de doos met de dreiging van Le6+. 56. Tg6+ Kb5 57. Lb4 geeft opeens een enorm verborgen kans: de d-pion kan doorlopen met 57... Le6+ 58. Kc2 Te2+

59. Kd1 (59. Kd3 Lc4+ 60. Kxd4 Te4# is zelfs mat) 59... d3 en de dreiging 60... Lb3+ en 61... d2+ beslist. Een wonderschoon voorbeeld hoe gevaarlijk deze eindspelen kunnen zijn. Wat een harmonie tussen de zwarte stukken opeens. Maar goed, er zitten ongetwijfeld verbeteringen in de variant en het is ook bijna onmogelijk om de variant te vinden.

55. cxd4 Txd4 56. Th8 Td3+ 57. Kc4 

Een gemeen trucje. Als zwart de pion op g3 slaat komt 57... Txg3 58. Th6+. Elisa is alert en speelt:
57... Td6 58. Lc3 Tg6 59. Le1 Te6 60. Lf2 Te2 61. Ld4 Te4 62. Kc3 Te6 63. Tg8 Th6 64. Tg7 Te6 65. Tg5 Th6 66. Tg7 Te6 67. Le5 Th6 68. Kb4 Te6 69. Tf7 Tg6 70. Th7

Een laatste truc: na 70... Txg3 komt 71. Th6+ met loperwinst. Gelukkig ziet Elisa het, ook nog na 5 uur en een kwartier schaken. Dana biedt na haar 71ste zet remise aan.

70... Te6 71. Tg7 1/2-1/2