Bram, Sarah en Hannah op het NK (65)

Gisteren is het voor SC Ten Boer zeer succesvolle NK in Rijswijk afgerond. Wat hebben we genoten van deze 3 prachtige dagen bij het Don Bosco. Heerlijk weer, ontmoetingen met jeugd die dezelfde hobby delen, leuke partijen spelen met ook een geweldig eindresultaat, lekker analyseren en voorbereiden en tussen de rondes door gezellig met de andere meiden of jongens spelen, voetballen, wandelen, enz. Het was één groot feest. Ik kan dat op persoonlijke titel onderschrijven. De afgelopen jaren ben ik met Gerbrich, Ilja, Mieke, Anna-Mae, Yrsa, Elisa en Sarah naar dit NK geweest en dit jaar was het qua sfeer een wel erg geslaagd jaar. Ik merkte het toen we weggingen en de meiden maar geen afscheid van elkaar konden nemen en we om 7 uur nog niet in de auto terug naar het hoge noorden zaten.

In al die jaren scoorden onze pupillen ook nooit zoveel punten. Bram is de eerste van onze club die aan het algemene kampioenschap van het NK D meedeed. Hij is pas 7 en kan nog 4 keer (!) meedoen. Nu haalde hij 4,5 uit 9 en haalde een enorme plusscore.

Op het NK D meisjes hebben we al vaker deelnemers gehad, maar die bleven allemaal op maximaal 4 uit 9 steken. Opgemerkt moet worden dat Elisa in 2020 zich wel voor de tweede keer plaatste maar vanwege Corona werd haar de kans ontnomen om boven haar score uit 2019 uit te komen. Sarah en Hannah gingen allebeide over de score van 4 uit 9 heen. Sarah haalde 4,5 uit 9 en speelde ver boven haar kunnen. Haar W-We was 1,99. Alles viel dus op precies het goede moment op de juiste plaats.

foto Harry Gielen

Hannah deed het nog beter met een score van 5,5 uit 9. Ze werd uiteindelijk achtste op het NK, de beste prestatie ooit. Hannah mag volgend jaar nog een keer meedoen en als ze haar ontwikkeling zo stormachtig blijft doorzetten en je hebt in zo'n weekend geen tijdelijke vormcrisis of een gebrek aan stellingsgeluk dan zit er volgend jaar misschien een nog betere klassering in. We wachten af, want het gaat om het plezier in schaken!

foto Harry Gielen

Binnenkort wat meer woorden en een schaaktechnische uitweiding van deze prachtige 3 dagen. Voor nu willen we Imara (en Martijn) feliciteren met de gedeeld tweede plaats op het NK. Voor de Paardensprong reden om Imara binnenkort eens in het zonnetje te zetten, lijkt mij. Verder een groot compliment aan de organisatie en de leuke analyses met Ted Barendse (en Jan Roebers).

Sarah (4,5 uit 9, 15de plaats)

Sarah speelde een uitstekend toernooi en heeft eruit gehaald wat er in zat. Ze heeft vooral een enorme vechtersmentaliteit getoond. Meerdere keren moet ze uit verloren stelling terugkomen. En dat lukte regelmatig. Neem haar partij uit de eerste ronde tegen de sterke Emilia Lubbers

Sarah is eerder in de partij een stuk kwijt geraakt, maar hier wint ze het terug. Ze speelt 31... Kf6 met een bedoeling. Na 32. Kf1 wordt die bedoeling duidelijk met 32... g5 De loper is ingesloten. Wit kan daar nog wat aan doen met 33. h4 maar wit speelt 33. Pf3 en na 33... Lxf3 34. gxf3 Kg6 wordt de loper teruggewonnen. Wit houdt een gewonnen eindspel, maar als Sarah iets goed afging dit toernooi, dan is het de eindspelen. Een fout van wit wordt afgestraft en Sarah wint de partij.

De kans in de partij tegen Anika is al besproken. In ronde 3 verliest ze van Marit van Boxel. 1 uit 3 is een begin vergelijkbaar met vorig jaar. De tweede dag scoort Sarah 2 uit 3 en komt zo op 50%. In ronde 4 speelt ze een goede partij, maar heeft hulp nodig van vrouwe Fortuna

Sarah heeft de hele partij voordeel gehad en staat een pion voor. Het is echter fout gegaan want de zwarte koning begint de pion op h3 aan te vallen. Remise is hier nog voorhanden na 38. Th1 met het idee 38... Kg3 39. Tg1+ Kxh3 40. Txg5 of 39... Kh4 40. Tg4+ Kxh3 41. Txg5. Na 38. Th1 g4 kan 39. Tf1+ en 40. hxg4. In plaats daarvan speelde Sarah 38. c4? en na 38... g4 39. h4 Kg3 is de pion op h4 verloren en heeft wit grote problemen. Sarah speelde hier op de schwindel 40. Te2  en die lukte: na 40... Kxh4 41. Th2+ kon wit de toren winnen.

Ronde 5 tegen Sarah Barbier werd ook weer een echte vechtpartij, waarbij Sarah uiteindelijk verloor. Eerst kwam ze een stuk achter, daarna won ze het stuk weer terug om daarna weer een stuk weg te geven. Uiteindelijk kwam er een eindspel T+L+pionnen tegen T+pionnen op het bord. Sarah probeerde alle pionnen te ruilen (regel: als je achter staat in het eindspel moet je pionnen ruilen en stukken op het bord houden), maar het lukte niet om de laatste pion van het bord af te krijgen en die besliste.

Sarah heeft gewonnen

In ronde 6 mocht Sarah tegen haar vriendin Emma ten Caat. Emma is ene enorm goede speelster die een ongelukkig toernooi speelde. Sarah verraste met een overwinning. Het spel was niet foutloos, van beide kanten gezien niet. Sarah miste een kans, Emma een paar, tot de volgende stelling.

Hier werd de laatste grote fout gemaakt. Emma speelde 31... Td7, waarna 32. Ta8+ opeens een toren wint.

De taaiheid van Sarah bleek op de derde dag. Vorig jaar was de vermoeidheid te rgoot en verloor ze al haar partijen. Dit jaar speelde ze haar beste partij in ronde 7 en haalde uiteindelijk 1,5 punt. In ronde 7 mocht Sarah het opnemen tegen het grote talent Klio Esvelt. We hadden ons goed voorbereid en de voorbereiding kwam ook op het bord. Sarah stond prettig na de opening en bouwde haar voordeel steeds verder uit. Op een gegeven moment stond ze 3 pionnen voor in een dameeindspel. Hoewel Sarah vrij goed is in eindspelen wist ze nu niet goed wat te doen en besloot in deze stelling

remise aan te bieden. Dat werd meteen aangenomen. Sarah dacht dat Klio altijd remise door eeuwig schaak kon halen, maar na 60... c3 kan wit geen schaak geven want 61. Dd3+ Dc4+ is een gunstige dameruil (de pionnen van zwart zijn verder dan die van wit). Na 61. Kf5 c2 is zwarts pion al bijna op het promotieveld en na 62. Dd3+ Kb4 63. Dd4+ Dc4 64. Db6+ Kb3 loopt de zwarte koning naar b2 of b1 om de pion te laten promoveren.

In ronde 8 begon Sarah goed tegen de verrassend snel sterk wordende Nena Bruins. Langzaam kwam ze weer gewonnen te staan tot ze haar dame weg blunderde met een penning. Weer ging ze niet bij de pakken neerzitten en wist na een fout van Nena roltrapmat te fabriceren.

de laatste ronde: Hannah tegen Sarah

In de negende ronde verloor ze van clubgenoot Hannah, nadat ze een paardvork miste. Hiermee sloot ze een erg goed toernooi af op de vijftiende plaats. Ze speelde tegen alleen maar spelers die een hogere rating hadden en ze haalde een overscore van +1,99. Die score geeft wel aan dat ze het maximale eruit heeft weten te halen.

Bram (4,5 uit 9, 23ste plaats)

Bram plaatste zich als nummer 2 van de Nosbo voor het NK. Volgende maand wordt Bram 8 jaar en dat betekent dat hij naast dit jaar nog 4 keer zou mogen meedoen als hij zich plaatst. Bram is ook de eerste jongen van onze club die mee mag doen aan het NK D. Het doel was veel en lange partijen spelen en kijken hoe ver hij zou komen. Met 50% voldoet hij meer dan aan de verwachtingen. Bram had een overscore van +1,76, waarmee hij in juni wel eens een rating boven de 1200 kan hebben.

Doel was dus het opdoen van ervaring, het spelen op hoog niveau en het experimenteren met stijlen en niet het resultaat. Dat dit er al uitkomt is een enorme prestatie. Hij valt op want tijdens het toernooi kwamen andere coaches regelmatig mij vragen stellen over Bram. Bram tijdens de partij volgen was moeilijk. Hij zat vaak te ver van het gangpad af om zijn partij te volgen.

Als ik zijn partijen bekijk valt op dat hij vaak kiest voor afruil naar een eindspel. In het eindspel zit een groot deel van zijn speelsterkte. Maar ook het risico dat de stelling vervlakt en dat er net geen winst mogelijk is. Komende periode gaan we trainen op het nemen van meer risico. Hieronder enkele opmerkelijke momenten.

In deze stelling tegen de 1800+ speler besloot Bram tot 14. Le3, maar na 14... Lxe3 15. fxe3 Ld7 heeft wit te veel pionnenzwaktes. Na afloop gaf Bram aan ook de betere zetten 14. Td1 en 14. Lg5+ te hebben overwogen. Dat zou een gelijke stelling hebben opgeleverd. Wit heeft een kleine pionnenzwakte (pion op c3) maar verliest niet de controle over de d-lijn. In ronde 2 gaf Bram's tegenstander opeens een stuk weg in deze stelling.

16. b4?? Txc3

Ook de derde ronde leverde een overwinning op waardoor Bram de eerste dag met 2 uit 3 afsloot. Bram won in de partij een pion en ruilde na af naar een eindspel dat hij won. Grootste discussie die we na afloop hadden was of in deze stelling

het gespeelde 27. bxc6 nou echt beter was dan 27. a4 of 27. b6 Ld4 28. b7 La6. Een discussie die nog wel even voortduurt want de organisatie zette deze stelling op het aandenken van Bram.

Op de tweede dag moest Bram het opnemen tegen één van de outsiders voor de titel, Sabin Teianu. Een jeugdschaker die al aan meerdere weekendtoernooien heeft meegedaan en al veel ervaring heeft. Het werd een spannende partij, waarin de sterkste won. Na de opening had wit twee pionnen meer in het centrum en daarbij kwam dat het witte paard op c5 veel druk uitoefende op de damevleugel waar Bram twee pionnen meer had. Hierdoor was het moeilijk om iets te doen met de pionnenmeerderheid. Bram verdedigde zich creatief en loerend op tegenkansen. Op één van de kritische momenten koos Bram een defensieve optie.

Hier speelde Sabin na lang nadenken 29. Txd5, de enige manier om voor de winst te gaan. Bram koos voor 29... Tc1+ 30. Kh2 en nu kwam het passieve 30... Dc8. Ik zat zelf meer te denken aan het kritische 30... Dxf2, omdat je eigenlijk geen keus meer hebt. Ik dacht dat wit na 31. Td8+ Kh7 32. Dg8+ Kg6 niet verder zou komen, maar misschien had Bram al door dat wit na 31. De8+! (de enige winnende zet volgens de engine) Kh7 32. De4+!! wint. 32... Kg8 33. Td8+ Kf7 34. De8# is mat en na 32... f5 33. Txf5 heeft wit ook de winst in handen. Zwart kan echter na 33... Dc2 34. Dxc2 Txc2 nog hopen tegenkansen te krijgen in het objectief verloren toreneindspel.

In de tweede ronde van de vrijdag speelde Bram weer erg goed, totdat hij in het middenspel zonder dames de draad van de partij verloor. Al met al twee erg leerzame partijen, maar helaas geen punten. In de zesde ronde was het geluk echter aan de kant van Bram. Hij won een pion in het middenspel, maar manoeuvreerde iets onhandig naar een eindspel waar hij op een gegeven moment niet verder kon komen. Wit liet echter een paardvork toe waardoor het eindspel te winnen was. Zie ook de post met nummer 64 voor de stelling. Ik wil echter nog één variant geven:

Hier speelde wit geen 45. Kg2, maar 45. Kf3. Ik dacht dat dit direct verliezend is na 45... Pd2+ maar wit heeft hier nog een verdediging met 46. Ke2, want dan kost 46... Pxc4 47. Lb3 Kd5 48. Kd3 e4+ 49. Kc3 een stuk en de partij. Wit speelde echter 46. Kf2 waarna 46... Pxc4  wel kan. Eindspelen blijven uiterst boeiend.

Met 50% ging Bram dag drie in en die bleef staan met 1,5 uit 3 op de zaterdag. Ook nu bleek weer hoe taai Bram kan verdedigen. In ronde 7 stond hij verloren toen zijn tegenstander een 'dikke blunder' beging.

In deze stelling staat zwart volledig gewonnen, maar kiest voor het verliezende 35... Dc4?? Bram zag meteen de doorbraak en speelde 36. Dxc4 bxc4 37. b5 en het is gewonnen voor wit. De achtste ronde gaf weer een enorm gevecht. Na de opening staat Bram een pion voor en lijkt hij te gaan winnen. Hij mist echter een truc en verliest één van de centrumpionnen.

In deze stelling mist Bram dat pion f2 heel een aanvalsobject is, waardoor na 17... e4 pion d5 verboden is voor wit (18. Pxd5?? Pxd5 19. Dxd5? Dxf2+ met mat) en speelt 17... d4 18. Pc4 Dc5 19. b3 e4 20. Le3 Df5 21. Lxe7 Pxe7 22. Dxd4 Opeens is het eerder wit die iets beter staat. Maar de stelling blijft complex, zelfs als even later de dames geruild worden. Bram blijft op zoek naar kansen en pent het paard op c4. Wit speelt 28. Tee1

In deze stelling is vermoedelijk 28... b5 29. axb5 axb5 30. Pd6 Txc1 31. Txc1 h5 een optie om de gevaren rondom de zwarte koning te bezweren. In plaats daarvan volgde 28... Pb4 (dreigt Pd3) 29. Lh3 Te8 29... Tcd8 lijkt erg gevaarlijk vanwege 30. Pe5, maar zwart heeft een verbluffende verdediging door met de koning naar f8 te lopen: 30... Kg8 31. Le6+ Kf8 en nu blijkt dat zwart na 32. Tc7 Pd3 kan spelen en het gevaarlijke paard kan ruilen. Een variant die onmogelijk is te vonden in de weinige tijd die Bram nog op de klok had, maar des te opmerkelijker is dat Bram in een andere variant tegen mij zei dat hij niet zo bang voor het aftrekschaak met de loper was omdat hij alle belangrijke stukken op zwart heeft gezet. En dat klopt in deze variant: 33. Pxd3 exd3 ziet er erg gevaarlijk uit, maar na 34. Tf7+ Ke8 heeft wit geen nuttig aftrekschaak!. Een paar zetten later had wit wél gebruik kunnen maken van de zwakke positie van de zwarte koning

Hier is 32. Pf7+ Kg8 33. Pg5 interessant. Het paard en de loper dreigen op e6 binnen te komen. Er werd echter 32. Le6 gespeeld en Bram speelde 32... Pd3 Hier had hij zich verzekerd van het feit dat wit geen aftrekaanval zou hebben na 33. Pf7+ Kg8 (33... Txf7 34. Tc8+ met mat), maar na 34. Tc7 is de zwarte stelling hopeloos... Er gebeurde echter 33. Pxd3 exd3 en opeens is de stelling erg gevaarlijk voor wit. Wit bood remise aan en het werd aangenomen. Maar wit moet uiterst voorzichtig zijn. Alleen 33. Te3 d2 34. Td1 houdt de balans. 

In de laatste ronde verloor Bram. Hij had de verkeerde loper in het eindspel en middenspel. Hij kreeg echter nog een grote kans in de partij die als enige nog bezig was in de laatste ronde:

In deze stelling wint 50... Kd8 eenvoudig, maar zwart was ongeduldig en speelde 50... h5 Bram dacht erg lang na, maar durfde het winnende 51. gxh5 niet aan. Het is ook moeilijk uit te rekenen na zo'n lang toernooi met zulke ingewikkelde partijen. Ik heb de engine nodig om het allemaal te begrijpen, zo ingewikkeld was het. Het gaat er om dat wit zowel een d- als een h-pion vrij heeft en de zwarte loper en koning op een gegeven moment niet beide kunnen tegenhouden.

Ik geef drie varianten:

A. 51... Lxh3 52. Lc6+ Kf8 53. d7 Ke7

en nu geen 54. h6?? Lf5 55. Le4 vanwege 55... g4+ met winst. Winnend is 54. Ke4! (dekt veld f5) Lg2+ 55. Kxe5 Lxc6 56. h6 en de h-pion is niet meer te stoppen zonder dat de d-pion promoveert.

B. 51... Kf8 Ook hier is het allemaal veel complexer dan ik in Rijswijk dacht. Ik dacht dat 52. h6 nodig was, maar dan heeft zwart 52... Lf5 en opnieuw is 53. Le4 g4+ verliezend. 52. Ke4 blijkt ook nu de enige winnende zet, maar nu met een heel ander plan: pion h6 wordt opgeofferd voor de c-pion en de zwarte pionnen worden te lang geblokkeerd op de witte velden, omdat de zwarte koning de blokkade moet opheffen:

52... Kg7 53. Kxe5 Kh6 54. Le4 Lxh3 55. Kd5 Lc8 56. Kxc5

56... g4 57. Kc6 f3 57. d7 Lxd7 58. Kxd7 f2 59. Lg2 en de c-pion beslist.

C. Tenslotte de variant met 51... Lf5,

want ook hier is de winstweg erg smal met 52. Le4. De variant kent een bekend patroon uit het pionneneindspel na 52... Ld7 (52... Lxh3 53. Lc6+ Kf8 54. d7 Ke7 staat beschreven in variant A. zie diagram daar) 53. Lg6+ Kf8 54. h6 Lxh3 en nu weer 55. Ke4 Ld7 met als winnende zet 56. Lf5

56... Lc6+ 57. Kxe5 f3 58. d7 is winnend, dus zwart kan het nog proberen in het pionneneindspel na 56... Lxf5+ 57. Kxf5 en nu lijkt zwart gelijk met wit te promoveren na 57... f3 58. d7 Ke7 59. h7 f2

maar nu heeft wit het bekende patroon 60. d8D+ Kxd8 61. h8D+ met winst.
Een buitengewoon interessant eindspel in de laatste partij. Bram heeft 8 erg serieuze partijen gehad en mag trots zijn op zijn prestatie. Hij kan nog 4 keer meedoen aan het NK in Rijswijk en hij heeft van deze eerste keer enorm veel geleerd. Je voelt aan alles dat Bram de komende tijden zo veel ervaring op heeft gedaan dat hij door kan stoten naar de jeugdtop in Nederland.

Hannah (5,5 uit 9, 8ste plaats)

Hannah speelde een erg goed toernooi en ze was nog niet eens helemaal in topvorm. Haar aanvallende stijl is gevaarlijk bij meisjestoernooien en daardoor weet ze veel partijen te winnen. Dat de vorm er niet helemaal is, merkte ik aan de keren dat ze eenvoudige oplossingen miste en juist voor complexe oplossingen ging. Het is een teken dat de intensieve training van de afgelopen maanden al aan het landen is, maar nog niet tot rust is gekomen. 

In ronde 1 had Hannah een eenvoudige partij. Haar tegenstander liet de koningsaanval onverstoord over zich heen komen en werd prozaïsch mat gezet door Hannah.

Partij 2 was heel wat interessanter. Tegen Melody Zhang had ze vorig jaar op het NK E nog verloren, dus het werd tijd voor revanche. Die kwam er in een erg scherpe strijd, die alle kanten op kon.

De mooiste partij van het toernooi was tegen de latere nummer 2. Hannah verloor in ronde 3, maar de partij werd bij de spektakelprijzen wel in het zonnetje gezet als één van de eervolle vermeldingen. Hannah kwam tegen Anumitra een toren achter maar ontwikkelde een erg gevaarlijk initiatief. Lang speelde Hannah uitstekend en één keer had ze zelfs kans op de winst. Uiteindelijk verloor het initiatief haar kracht toen Hannah Lg4-h3 speelde. Er kwam geen tweede kans.

In deze stelling speelde Hannah 20... Td8 met het idee om gebruik te maken van de dame op d1 om e5-e4 te spelen. Ten eerste heb je dan de penning op het paard op f3, maar e4 ruimt ook veld e5 voor het paard op c6. Daarentegen kan wit tegenkansen langs de b-lijn ontwikkelen. In deze stelling zou 20... Tg8 trouwens hetzelfde idee in de stelling brengen. Er dreigt dan direct 21... e4 22. dxe4 Dxd1 23. Tfxd1 Lxf3, want nu heb je niet alleen met de penning op het paard te maken maar ook met de penning over de g-lijn. Wit speelde 21. c5?! Beter is proberen het paard te ontpennen met 21. Tb1 en Db3 (tegenaanval op b7). De engine geeft overigens 21. Te1 met betere stelling voor wit. Na 21... Df6! wordt de stelling van wit echt precair. Wit reageerde verkeerd met 22. De2 en nu had Hannah met met 22... Tg8 een winnende stelling kunnen bereiken.

Het is een plaatje: alle stukken van zwart werken mee met de aanval en er dreigt naast Lxf3 ook e4 en Pe5, bijvoorbeeld 23. Kh1 (om uit de penning te gaan) 23... Dg6 (dreigt de koning met Dh5+ weer terug te jagen naar de penning over de g-lijn) 24. g3 (om met de koning het paard op f3 te dekken) 24... Dh5+ 25. Kg2 e4 (daar komt hij!) 26. dxe4 Pe5 en de witte stelling stort in. Een prachtig voorbeeld van penningen die er voor zorgen dat de witte stukken de koning niet meer kunnen helpen. In plaats daarvan speelde Hannah 22... Dg7 23. Thd1 Lh3? en nu kreeg wit net de tijd om de verdediging op orde te brengen met 24. Pe1

Prachtig studiemateriaal om de kunst van het aanvallen te verbeteren.