Analyseren
Eén van de manieren om beter te worden in schaken is het analyseren van je eigen partijen. In alle schaakboeken die gaan over het verbeteren van je schaakinzicht (en dus niet over het halen van betere resultaten!), staat dat de analyse van stellingen door zelf er over na te denken enorm helpt om te groeien in de vaardigheden die je nodig hebt om achter het bord een beslissing te nemen over je volgende zet. Dus zet maar een stelling op en denk na over wat jij zou doen en waarom. Dat kan met en zonder het verzetten van de stukken. Verder helpt het om na afloop van je eigen partijen nog eens er naar te kijken. Wat is de theorie van de opening die je hebt gespeeld? Wat waren de stellingen waar je moeilijke keuzes moest maken en wat zijn de regels van het eindspel wat je op het bord kreeg? Daarvoor noteer je je partijen, zodat je later er nog eens naar kan kijken. Op de club is dat de reden dat we op de club noteren bij de Bas Klomberg Bokaal en bij de Noordelijke Jeugd Competitie. Hieronder een enkel voorbeeld.
Ook de jeugdleiders van de club spelen regelmatig hun partijen. Marcel en Roelof spelen bij schaakclub Bedum op dinsdagavond hun partijen, maar spelen ook regelmatig partijen tegen andere clubs. Roelof schaakt ook in de landelijke competitie, die gemiddeld één keer in de maand op een zaterdag wordt afgewerkt. Zo mocht Roelof op zaterdag 24 november een partij spelen in Almelo tegen de schaakvereniging daar. Het werd een spannende partij die beide kant op had kunnen gaan. Op de clubmiddag hebben we met elkaar naar één van de kritische stellingen uit die partij gekeken. Dus de bedoeling was een training om de kritische stellingen in een partij na afloop te analyseren.
![]() |
Stelling na 22. Lg4-h3, zwart aan zet |
![]() |
Een foto van de partij in Almelo |
Na vijf minuten moet je dan een besluit nemen. Ik koos voor de zet 22... Pxg2 met de hoop dat wit 23. Lxg2 zou spelen. Eigenlijk een vreemd besluit. Hoop zou geen rol moeten spelen in je besluit en 22... Kf8 leek toch veel beter? Mijn tegenstander reageerde in elk geval direct met 23. Lxg2 (opluchting) en na 23... f3 24. Dh3 fxg2 (na nog een keer een snelle analyse of er ook andere zetten voor zwart zijn) 25. Dxg2 Dd2 houdt zwart het voordeel vast.
Thuisgekomen is het van belang om de stelling objectief te beoordelen. Dat kun je doen door er zelf naar te kijken en daarna te vergelijken met de engine of direct met de engine op zoek gaan naar de waarheid. In elk geval kwamen uit mijn analyse enkele bijzondere varianten:
22... Pf3+ 23. Kh1 Pd2 is inderdaad niet goed. Naast 24. Pxc7 geeft de engine ook de tegenaanval 24. Tb7. Wit geeft een toren op en zwart moet akelig nauwkeurig spelen om te overleven: 24... Pxf1 25. Txc7
Na 22... Pg6 23. Pxc7 moet je met zwart heel nauwkeurig spelen om niet in het nadeel te komen. Je moet alles op de aanval zetten en dat is praktisch heel moeilijk in zo'n teamwedstrijd. Dergelijke risico's wil je niet nemen als de uitslag van het team ervan afhangt. Zwart moet 23... f3 24. Pxa8 fxg2 spelen. En nu heeft wit ook een uiterst lastige keuze:De enige zet die de balans houdt is 25. Lf5 volgens de engine. Zwart dreigt namelijk 25... Pf4 met aanval op de dame op e6 en op matveld e2 (dubbele aanval) en na 25. Tb8+ Kh7 26. Dxf7 is het opeens mat in een paar zetten met 26... gxf1D++ 27. Kxf1 Dc1+ 28. Kg2 Ph4+ 29. Kg3 Dg5+ 30. Lg4 Dxg4#. Speelt wit de toren op f1 weg met 26. Tfb1 dan volgt 26... Lxf2# Het idee achter 25. Lf5 is dat 25... Pf4 met de dubbele aanval nu faalt op mat op de onderste rij omdat veld h7 gedekt is door de loper en na 25... gxf1D+ 26. Kxf1 is er geen direct mat voor zwart, maar dreigt wit wel van alles met Tb8+. Na bijvoorbeeld 26... Df4 (dreigt mat op f2) 27. Tb8+ Pf8 (27... Kh7 28. Dxg6#) 28. Txf8+ Kxf8 29. Dc8+ Ke7 30. Dd7+ is het mat na 30... Kf8 31. Dd8+ of wint wit na 30... Kf6 31. Dd8+ Te7 32. Dxd6+ Kg5
(32... Kf7 levert nog een ingewikkelde variant op met 33. Lg6+ Kg8 34. Dd8+ Df8 35. Lh7+ (weg + hout) Kf7 36. Dd5+ Ke8 (36... Te6 37. Lf5 is beter) 37. Lg6+ Tf8 en eindelijk kan het paard beslissend meedoen met 38. Pc7+. Idee is in elk geval om de stukken zo neer te zetten dat wit niet ergens tussendoor op f2 mat kan geven)
33. Dxe7+ Kh6 34. De6+ Kg5 35. Dg6+ Kh4 36. Dg3+ en zwart moet de dame afruilen waarna wit een stuk voor staat.
Een duizelingwekkende variant die natuurlijk onvindbaar is achter het bord behalve als je wereldkampioen bent...
Blijven de twee spannendste varianten over. Eerst de zet die ik speelde: 22... Pxg2.